ماهیت وفای به عهد در فقه و حقوق

author

  • زهرا اکرمی دانشجوی دکترای حقوق خصوصی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
Abstract:

موضوع تعهد هر چه باشد، اعم از تسلیم عین (معین، کلی در معین یا کلی در ذمّه) یا منفعت، فعل یا ترک فعل، با انجام آن از سوی متعهد، وفای­ به­ عهد انجام می‌شود. در این که تسلیم موضوع تعهد از نظر حقوقی چه ماهیتی دارد و عمل اجرای تعهد نیازمند توافق متعهد و متعهدٌ­له است یا تنها با اراده­ یک طرفه مدیون تحقق می­یابد یا این که اراده­ انشایی در تحقق آن هیچ مدخلیتی ندارد، بین حقوقدانان اختلاف­نظر وجود دارد. در این میان، تسلیم عین کلی با توجه به اختلاف نظرهایی که در ماهیت عقد بیع عین کلی وجود دارد، اهمیت بیشتری داشته و بررسی ماهیت حقوقی آن، نگاهی مبنایی با دیدی گسترده و فلسفی می­طلبد. از این نوشتار چنین به دست می‌آید که اراده انشایی در ماهیت تسلیم نقشی نداشته، اراده غیر انشایی تنها در تعیین مصداق مال کلی مؤثر است و لزوم تعیین مصداق و اذن متعهد به مشتری نباید این توهم را ایجاد کند که در این گونه موارد، "تسلیم" یک عمل حقوقی است. حقوق غرب از اعتبار دو مفهوم "مال کلی" و "ذمه" ناتوان مانده است و در نظریه مادی تعهدات، هنگام بحث از مالیت تعهد، چیزی جز اعیان خارجی و اموال به ذهن متبادر نمی­شود و به همین دلیل نتوانسته اند بر بیع عین کلی اثر آنیِ مالکیت و نقل مالکیت از زمان انشای عقد را مترتب سازند و در نتیجه بیع عین کلی را عملاً تملیک ندانسته، بلکه از مقوله­ تعهدات به شمار آورده اند. اما در حقوق اسلام با پذیرش مفهوم عام مالکیت و عین کلی و مفهوم ذمه می­توان مدعی شد که تسلیم در تمام مصادیق خود، یک واقعه­ حقوقی است. تسلیم مال کلی، ماهیت انشائی نداشته و تنها تطبیق عین کلی بر مصداق است. مقبولیت این نظر را در آثار فقها نیز می­توان دید تا جایی که مرحوم کاشف­الغطاء به صراحت ماهیت تسلیم را از جهت واقعه­ حقوقی توجیه می کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

وفای به عهد

تعهداتی که برای شخص بوجود می اید خواه خود آن را خواسته باشد یا به او تحمیل شده باشد باید زمانی به پایان رسد و متعهد ذمه خود را رها سازد و نمی توان تصور نمود که بدهکار همیشه و برای ابد به طلبکار مدیون باشد، زیرا مدیونیت دائمی او با آزادی فرد و عدالت حقوقی منافات دارد. وفای به عهد مهمترین سبب انقضای تعهّد و سقوط آن بشمار می آید که احکام و مسائل مربوط به آن بطور گسترده ای در متون فقه و کتب حقوق مور...

full text

ماهیت و آثار حقوقی وفای به عهد در حقوق ایران با مطالعه تطبیقی حقوق انگلیس

چکیده وفای به عهد یکی از موضوعات حقوق تعهدات است که در مورد ماهیت حقوقی آن بین نویسندگان اختلاف نظر وجود دارد. این اختلاف نظر، ناشی از لزوم یا عدم لزوم دخالت اردا? طرفین در وفای به عهد است.در این مقاله به شرح این نظریات و دلایل آنها پرداخته ایم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که ماهیت حقوقی وفای به عهد در تمام مصادیق خود، یک عمل حقوقی است که تابع قواعد عمومی قراردادهاست.اما ویژگی های خاص آن، به...

15 صفحه اول

ماهیت و اثر شرط وفای به عهد هنگام توانایی در قراردادها

رواج استفاده از شرط «عندالقدرة و استطاعة» در برخی قراردادها، از قبیل: نکاح راجع به مهریه، سبب طرح این سؤال می‌شود که چنین شرطی دارای چه ماهیتی است و چه آثاری دارد؟ شناسایی ماهیت و آثار شرط عندالقدرة و استطاعة، باید با توجه به قواعد عمومی قراردادها و در چارچوب اصول و قواعد کلی، به انجام رسد و اختصاص به بحث نکاح ندارد. بررسی اثر شرط «عندالقدرة و استطاعة» در عقود تملیکی و عهدی، اعم از معوض و غیرمع...

full text

وفای به عهد زنان در زندگی زناشویی

دیدگاه اسلام نسبت به زن و خانواده همواره مبتنی بر قداست و احترام بوده است. با بررسی روایات و تدبر در آن می توان دریافت که اسلام شخصیت ویژه ای برای زنان قائل شده است. نکاح نهادی عاطفی، اجتماعی و حقوقی است که محصول آن زوجیت است. از جمله عناصر در پایداری زوجیت وفاداری بوده که آیات و روایات متضمن لزوم وفاداری در مطلق پیمان ها و ضرورت پایبندی به همبستگی عاطفی در پیمان زناشویی، مهمترین ادلّه ی وجوب وف...

full text

زمان، مکان و هزینه وفای به عهد

عقد و ایقاع اعمّ از این که لازم یا جایز باشد، تعهّداتی را موجب می­ شود که متعهّد ناگزیر از ایفای آن است. ایفای تعهّد زمانی ذمّه­ متعهّد را بریّ می­ سازد که طبق مفادّ عقد، از حیث اوصاف و شرایط مقرّر واقع شود؛ به این معنا که الزاماً باید در زمان و مکان مورد توافق در متن عقد صورت پذیرد و در فرضی که انجام تعهّد، متضمّن هزینه باشد بر عهده طرفی خواهد بود که در ضمن عقد به آن تصریح شده است. اما گاه به جهاتی ممکن ا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 49  issue 1

pages  1- 15

publication date 2016-03-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023